สติปัฏฐานสี่ ที่ส่งผลถึงวิชชาและวิมุตติ (สัมมาสติ)

สติปัฏฐานสี่ ที่ส่งผลถึงวิชชาและวิมุตติ

กุณฑลิยะ ! สติปัฏฐานสี่ อันบุคคลเจริญ กระทำให้มากแล้ว อย่างไรเล่า จึงทำโพชฌงค์ทั้งเจ็ดให้บริบูรณ์?

กุณฑลิยะ ! ในกรณีนี้
ภิกษุเป็นผู้ ตามเห็นกายในกาย อยู่เป็นประจำ มีความเพียรเผากิเลส มีสัมปชัญญะ มีสติ นำออกเสียได้ซึ่งอภิชฌาและโทมนัสในโลก ;
(ในกรณีแห่ง เวทนา จิต และธรรม ก็มีข้อความที่ตรัสอย่างเดียวกัน).

กุณฑลิยะ ! สติปัฏฐานสี่ อันบุคคลเจริญ กระทำให้มากแล้วอย่างนี้แล ย่อมทำโพชฌงค์ทั้งเจ็ดให้บริบูรณ์.

กุณฑลิยะ ! โพชฌงค์เจ็ด อันบุคคลเจริญ กระทำให้มากแล้วอย่างไรเล่า จึงทำวิชชาและวิมุตติ ให้บริบูรณ์?
กุณฑลิยะ ! ในกรณีนี้ ภิกษุย่อมเจริญ สติสัมโพชฌงค์
อันอาศัยวิเวก
อาศัยวิราคะ
อาศัยนิโรธ
น้อมไปเพื่อความสลัดลง ;
(ในกรณีแห่ง ธัมมวิจยสัมโพชฌงค์ วิริยสัมโพชฌงค์ ปีติสัมโพชฌงค์ ปัสสัทธิสัมโพชฌงค์ สมาธิสัมโพชฌงค์ และอุเบกขาสัมโพชฌงค์ ก็มีข้อความที่ตรัสอย่างเดียวกัน).

กุณฑลิยะ ! โพชฌงค์ทั้งเจ็ด อันบุคคลเจริญ กระทำให้มากแล้วอย่างนี้ แล ย่อมทำวิชชาและวิมุตติให้บริบูรณ์.

- มหาวาร. สํ. ๑๙/๑๐๗ - ๑๐๘/ ๓๙๘-๓๙๙.
อริยสัจจากพระโอษฐ์ ภาค ๒ หน้าที่ ๑๑๘๐

ความคิดเห็น

โพสต์ยอดนิยมจากบล็อกนี้

อนิจจัง ทุกขัง อนัตตา ไตรลักษณ์ 3 ประการ

สวัสดีครับ วันนี้ผมมีคติธรรมและข้อคิด เรื่องของ อนิจจัง ทุกขัง อนัตตา ซึ่งเป็นไตรลักษณ์ ๓ ประการ มาฝากครับ ไตรลักษณ์ หมายถึง สภาพที่เป็นปกติวิสัย หรือเป็นไปตามธรรมชาติ หรืออาจเรียกว่า เป็นทฤษฎีแห่งความเหมาะ เพราะทุกสิ่งบนโลกนี้ จะอยู่ในกฎ หรือภาวะเช่นนี้ เหมือนกันทั้งหมด ไตรลักษณ์ จึงเป็นหลักสัจธรรมทางพระพุทธศาสนา ที่มุ่งสอนให้เข้าใจชีวิต ที่เป็นไป ตามธรรมดา ตามความเป็นจริง ทำให้เรา ตระหนักรู้ และเกิดความเข้าใจว่า ชีวิตนั้นเป็นอย่างไร เกิดความรู้เท่าทัน และรับรู้ ต่อทุกอาการของการปฏิบัติตน ครับ ในพระพุทธศาสนา มีหลักสัจธรรม หรือคำสอนที่สำคัญ สำหรับพุทธศาสนิกชน อยู่เป็นจานวนมาก โดยไตรลักษณ์นั้น ก็เป็นหลักคำสอน ที่สำคัญประการหนึ่ง ที่มุ่งให้ระลึกถึง ความเป็นปกติ ธรรมดา ของสรรพสิ่งบนโลก สอดรับกับคำว่า เกิดขึ้น ตั้งอยู่ และก็ดับไป เป็นอาการสามัญ ของทุกสรรพสิ่ง ทั้งนามธรรม และรูปธรรม คำว่า ไตรลักษณ์ เป็นคำสันสกฤต ที่นำมาใช้เป็นภาษาไทย ซึ่งมาจากคำว่า ไตร หรือ ติ ที่แปลว่า ๓ รวมกับคำว่า ลักษณะ หรือ ลักขณะ ที่แปลว่า ที่เป็นสามัญทั่วไป รวมกันแล้ว จึงหมายความว่า ลักษณะที่...

สวัสดีครับคุณผู้ชม คลิบนี้มีคติธรรมและข้อคิด เรื่องบาปกรรม ของการเป็นชู้ คบชู้ และนอกใจ มาฝาก ครับ เรื่องบาปกรรม ของการเป็นชู้ คบชู้และนอกใจนั้น เป็นอีกหนึ่งเรื่อง ที่ผมได้จัดทำหลายครั้ง เนื่องจากได้เห็นผลกระทบที่เลวร้าย ของหลายๆคน ที่เดินทางผิด และก็ยังได้แรงบันดาลใจ จากคุณผู้ชม หลายๆ ท่าน ที่ติดตามรับชม แล้วก็ได้มาเล่าประสบการณ์ชีวิตจริง เพื่อเป็นข้อคิดเตือนสติให้กับคนที่หลงผิด ซึ่งแรกๆ ของการเป็นชู้ คบชู้ หรือนอกใจนั้น ชีวิตของหลายๆ คน ก็อาจจะดี แต่ไม่นานทุกสิ่งทุกอย่าง ที่คิดว่าดี ก็กลับกลายเป็นเลวร้าย ซึ่งหลายๆ คนนั้น ก็มีสภาพที่ไม่เหลืออะไรเลย แม้แต่คนที่แอบไปคบกัน ก็ทะเลาะวิวาทเลิกรากันไป แถมครอบครัวแตกแยก การงานก็ล้มเหลว เพื่อนฝูงไม่มีใครคบ ถุกนินทาว่าร้าย ต้องอยู่อย่างหลบๆ ซ่อนๆ ซึ่งก็เกิดจาก การไม่ซื่อสัตย์ ต่อคนรักของตนเอง เกิดจากการมักมากในกาม หรือเกิดจากความเหงา ที่เป็นข้ออ้างของคนที่คิดนอกใจ หรือคิดคบชู้ เป็นชู้ คลิบนี้ ผมจึงเอาคติธรรมและข้อคิด ของครูบาอาจารย์ มาให้รับชมอีกครั้ง เผื่อจะเป็นประโยชน์ และข้อคิดให้กับทุกท่าน ก่อนที่จะหลงผิด หรือที่หลงผิดไปแล้ว ...

สวัสดีครับคุณผู้ชม คลิบนี้ผมมี คติธรรมและข้อคิด เรื่องกรรมของคน ชอบใส่ร้ายป้ายสี และนินทาผู้อื่น มาฝากครับ การใส่ร้ายป้ายสี คือ การกระทำ ที่จ้องจะทำลายผู้อื่นในทางร้าย ด้วยใจที่อคติ โดยอาจแสดง ผ่านการพูด การเขียน หรือ การแสดงกิริยาต่างๆ ซึ่งสิ่งที่เขาพูด หรือเขียน หรือแสดงออกไปนั้น มักจะเป็นสิ่งที่บิดเบือนไป จากข้อเท็จจริง เพื่อทำให้ชื่อเสียง ของคนอื่นเสียหาย และบางกรณี ก็อาจมีจุดมุ่งหมาย ถึงกับให้คนอื่น พินาศวอดวายก็มี ซึ่งพฤติกรรมของคน ที่ชอบใส่ร้ายป้ายสีคนอื่น ก็คือ เขาจะชอบนินทาว่าร้าย ใส่ความ และสร้างเรื่องราวต่างๆ ที่ไม่จริง เพื่อทำลายชื่อเสียงของคนอื่น ด้วยความสะใจของตนเอง โดยทำทั้งต่อหน้า และลับหลัง บางคนนั้น ไม่ได้ใส่ร้ายคนอื่น เพียงแค่คำพูดอย่างเดียว แต่อาจลามไปถึง การเขียนโจมตี ในทางเว็บไซต์ หรือในช่องทางอื่นอีกด้วย ปากสร้างกรรมง่ายแต่ส่งผลร้ายแรง ครูบาอาจารย์ ท่านได้กล่าวว่า คนส่วนมากมักสร้างกรรมทางวาจา เพราะกรรมนี้ สร้างขึ้นมาได้ง่าย แต่ตัวเขาเอง ไม่รู้ว่าผลของกรรม เมื่อเวลามันส่งผล จะร้ายแรงเพียงไร ซึ่งคำพูดนั้นสำคัญมาก บางคนพูดไม่ดีกับผู้อื่น จนเ...

สวัสดีครับคุณผู้ชม คลิบนี้ผมมี คติธรรมและข้อคิด เรื่องของ หนทาง ๗ สาย ชีวิตหลังความตาย ซึ่งเป็นกรรมดีและกรรมชั่วของแต่ละคนมาฝากครับ ชีวิตของเราเมื่อตายลงไปแล้ว ตามความเชื่อนั้น มีทางไป ได้ถึง ๗ สาย ด้วยกัน ซึ่งเราทุกคน ที่เกิดมาเป็นมนุษย์ หรือสัตว์ดิรัจฉานนั้น กล่าวกันว่า เป็นเพราะกรรม เป็นทั้งกรรมดีและกรรมชั่วส่งผล คลิบนี้ผมจึงเอาคติธรรมและข้อคิดของครูบาอาจารย์มาให้รับชม เผื่อจะเป็นประโยชน์ และเป็นข้อคิดในการดำเนินชีวิต ซึ่งผู้ที่จะเกิดมาในโลกนี้ หรือไม่เกิดอีก เป็นเพราะกรรม คือการกระทำทั้งดีและไม่ดี เมื่อกระทำแล้ว การจะไปเกิดในภพภูมิต่างๆ ก็เป็นไปตามทาง ๗ สาย นั้นก็คือ ๑. ทางไปนรก ๒.ทางไปเปรตและอสุรกาย ๓.ทางไปดิรัจฉาน ๔.ทางไปมนุษย์ ๕.ทางไปสวรรค์ ๖.ทางไปพรมโลก ๗.ทางไปนิพพาน เรามาดูกันครับว่า การกระทำของเราในตอนนี้ เมื่อตายลงไปแล้ว เราจะเดินไปทางสายไหน ซึ่งหนทางทั้ง ๗ สาย ที่เราเลือกเดินไปนั้น ขยายความได้ดังนี้ครับ สายที่ ๑. ทางไปนรก ได้แก่ โทสะ นรกนั้น ต้องเป็นสถานที่ร้อน เพราะเหตุคือ โทสะ อันเป็นทางไป ก็เป็นของร้อนมากอยู่แล้ว เช่น ในเวลาที่โทสะเกิ...

สวัสดีครับคุณผู้ชม คลิบนี้ผมมีคติธรรมและข้อคิด เกี่ยวกับเรื่องคนที่อาฆาตแรง และชอบด่าว่า ชอบสาปแช่งคนอื่น จะได้รับผลกรรมอะไร มาฝาก ครับ เกิดมาในชีวิตนี้ หลายๆ ท่าน คงจะเคยพบเจอ กับคนที่อาฆาตแรง ชอบด่าว่า ชอบสาปแช่งคนอื่น อยู่บ่อยๆ ไม่ว่าจะเป็นเพื่อนบ้าน คนในครอบครัว คนรอบข้าง หรือในกลุ่มเพื่อนๆ ทั้งที่ทำงาน และในห้องเรียน เป็นต้น ซึ่งเวลาที่บางคนนั้นโกรธ หรือเกลียด หรือผิดหวัง ไม่ได้ในสิ่งที่ปรารถนาแล้ว ก็จะชอบด่าว่า ชอบสาปแช่งคนอื่นต่างๆ นานา และหลายๆ ท่าน ก็คงจะมีคำถามในใจ และเกิดความสงสัยว่า เราจะได้รับผลกรรมอะไร จากคนที่ชอบด่าว่า หรือสาปแช่งเราบ้าง แล้วคนที่ชอบด่าว่า ชอบสาปแช่งคนอื่น เขาจะได้รับผลกรรมอะไร จากการกระทำของเขา และได้รับบาปกรรม มากน้อยเพียงใด คลิบนี้ผมจึงเอาคติธรรม เรื่องคำสาปแช่ง มาให้รับชม เผื่อจะเป็นประโยชน์ และเป็นข้อคิดให้กับทุกท่าน ในการดำเนินชีวิต เรามาดูกันครับว่า คนที่ชอบด่า ชอบสาปแช่งคนอื่นนั้น เขาจะได้รับผลกรรมอะไรบ้าง ครับ ครั้งหนึ่ง พระยาธรรมิกราชได้เข้าเฝ้านอบน้อม ต่อองค์พระสัมมาสัมพุทธเจ้า และได้ทูลถามว่า “คำด่าว่า และคำสาปแช่ง ข...

การจุติจากดุสิตลงสู่ครรภ์ ๑ ๑. บาลี อัจฉริยอัพภูตธัมมสูตร อุปริ. ม. ๑๔/๒๔๘/๓๖๓. ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ ! ข้อนี้ ข้าพระองค์ได้ฟังมา เฉพาะพระพักตร์พระผู้มีพระภาคเจ้า ได้จำมาแต่ที่เฉพาะ พระพักตร์พระผู้มีพระภาคเจ้าว่า “ดูก่อนอานนท์ ! โพธิสัตว์ มีสติ รู้ตัวทั่วพร้อม จุติจากหมู่เทพชั้นดุสิต ก้าวลงสู่ครรภ์แห่งมารดา” ดังนี้. ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ ! แม้ข้อนี้ ข้าพระองค์ย่อมถือไว้ว่า เป็นของน่าอัศจรรย์ ไม่เคยมีเกี่ยวกับพระผู้มีพระภาค. ชุดจากพระโอษฐ์ ๕ เล่ม เล่มที่ ๕ พุทธประวัติจากพระโอษฐ์ หน้าที่ ๒๔ เกิดแสงสว่างเนื่องด้วย การจุติจากดุสิต ๑ ๑. บาลี อัจฉริยอัพภูตธัมมสูตร อุปริ. ม. ๑๔/๒๔๘/๓๖๔, และ จตุกฺก. อํ. ๒๑/๑๗๖/๑๒๗. ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ ! ข้อนี้ ข้าพระองค์ได้ฟังมา เฉพาะพระพักตร์พระผู้มีพระภาคเจ้า ได้จำมาแต่ที่เฉพาะ พระพักตร์พระผู้มีพระภาคเจ้าว่า “ดูก่อนอานนท์ ! โพธิสัตว์ มีสติ รู้ตัวทั่วพร้อม จุติจากหมู่เทพชั้นดุสิตแล้ว ก้าวลงสู่ครรภ์แห่งมารดา ในขณะนั้น แสงสว่างอันโอฬาร จนหาประมาณมิได้ ยิ่งใหญ่กว่าอานุภาพ ของเทวดาทั้งหลายจะบ...

ผ้าเปลือกปอ ๑ ๑. บาลี พระพุทธภาษิต ติก. อํ. ๒๐/๓๑๗/๕๓๙, ตรัสแก่ภิกษุทั้งหลาย. ภิกษุ ท. ! ผ้าทอด้วยเปลือกปอ ถึงจะยังใหม่อยู่ สีก็ไม่งาม นุ่งห่มเข้าก็เจ็บเนื้อ ราคาก็ถูก, แม้จะกลางใหม่ กลางเก่าแล้ว สีก็ยังไม่งาม นุ่งห่มเข้าก็ยังเจ็บเนื้อ ราคาก็ถูกมาก, แม้จะเก่าคร่ำแล้ว สีก็ยังไม่งาม นุ่งห่มเข้าก็ยังเจ็บเนื้อ ราคาก็ถูกมากอยู่นั่นเอง. ผ้าเปลือกปอ ที่เก่าคร่ำแล้ว มีแต่จะถูกใช้เช็ดหม้อข้าว หรือทิ้งอยู่ตามกองขยะมูลฝอย นี้ฉันใด ; ๑. ภิกษุ ท. ! ภิกษุ ที่ทุศีล มีความเป็นอยู่เลวทราม ก็ฉันนั้นเหมือนกัน : แม้เพิ่งบวชใหม่ เราก็กล่าวว่า มีผิวพรรณไม่งาม เหมือนผ้าเปลือกปอ ที่มีสีไม่งาม นั้นนั่นแหละ. เรากล่าวภิกษุนี้ ว่า มีผ้าเปลือกปอเป็นคู่เปรียบ. อนึ่ง ชนเหล่าใด คบหา สมาคม เข้าใกล้ ทำตามเยี่ยงอย่างของภิกษุนั้น ข้อนั้น จะเป็นทางให้เกิดสิ่งอันไม่เป็นประโยชน์ เป็นทุกข์แก่ชนเหล่านั้นเอง ตลอดกาลนาน ; เราจึงกล่าวภิกษุนั้นว่า ใครใกล้ชิดเข้าก็เจ็บเนื้อ เหมือนผ้าเปลือกปอ นุ่งห่มเข้าก็เจ็บเนื้อ ฉะนั้น. เรากล่าวภิกษุนี้ ว่า มีผ้าเปลือกปอเป็นคู่เปรียบ. อนึ่ง ภิกษุนั้น รั...

สวัสดีครับคุณผู้ชม คลิบนี้ผมมีคติธรรมและข้อคิด เกี่ยวกับเรื่อง ของการทำผิดศีลข้อที่ ๔ คือ การพูดโกหก ชอบด่าว่า พูดส่อเสียด พูดคำหยาบ และพูดเพ้อเจ้อ ว่ากรรมหนักแค่ไหน มาฝากครับ อันว่า ศีลข้อที่ ๔ ที่ว่า มุสาวาทา เวรมณี นั้น หลายๆ ท่านอาจจะเข้าใจว่า แค่เรื่องของการพูดโกหกเท่านั้น แต่จริงๆ แล้ว ไม่ใช่แค่การพูดโกหกอย่างเดียว แต่ยังรวมไปถึงการพูดส่อเสียด การพูดคำหยาบ และการพูดเพ้อเจ้ออีกด้วย คลิบนี้ผมจึงเอาคติธรรม และข้อคิดของครูบาอาจารย์ มาให้รับชม เผื่อจะเป็นประโยชน์ และเป็นข้อคิด ให้กับทุกท่าน ในการใช้ชีวิต และใช้คำพูดกับผู้อื่น คำว่า มุสา แปลว่า เท็จ หรือไม่จริง ส่วนคำว่า วาท แปลว่า วาจา หรือคำพูด ซึ่งส่วนใหญ่แล้ว คนเรามักจะโกหกกันทางคำพูด แต่ว่า การแสดงออกทางกาย ก็ถือว่าใช่ เช่นเดียวกัน ยกตัวอย่าง เช่น การเขียนจดหมายที่เป็นเท็จ การพิมพ์ข่าวที่เป็นเท็จ การทำหลักฐานปลอม การทำเครื่องหมาย ซึ่งทำให้คนอื่นหลงเชื่อ หรือการสั่นศีรษะ การพยักหน้า เป็นต้น เรามาดูกันว่าการกระทำ ๔ อย่าง ที่นำให้เรา ทำผิดศีลข้อที่ ๔ นั้น ก็คือ การโกหก การพูดส่อเสียด การพูดคำหยาบ และ การพูดเพ้...

สวัสดีครับคุณผู้ชม เนื่องในวันอาสาฬหบูชา ซึ่งเป็นวันสำคัญทางพระพุทธศาสนา เป็นวันที่ พระพุทธเจ้าทรงแสดงปฐมเทศนา “ธัมมจัก กัปปวัตตนสูตร” ซึ่งตรงกับวันเพ็ญขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือน ๘ (หรือ ขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือน ๘ หลัง ในปีอธิกมาส) คลิบนี้ผมจึงเอาประวัติความเป็นมาของวันอาสาฬหบูชา มาให้รับชม เผื่อจะเป็นประโยชน์ และเป็นข้อคิดให้กับทุกท่าน ในการทำบุญ เนื่องในวันอาสาฬหบูชา ครับ ความหมาย ของคำว่า อาสาฬหบูชา “อาสาฬห” เป็นชื่อเรียกของเดือน ๘ ส่วนคำว่า “อาสาฬหบูชา” ย่อมาจาก “อาสาฬหปุร ณมีบูชา” แปลว่า “การบูชาพระใน วันเพ็ญ เดือน ๘” ดังนั้น วันอาสาฬหบูชา จึงตรงกับ วันเพ็ญขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือน ๘ (หรือ ขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือน ๘ หลัง ในปีอธิกมาส) วันอาสาฬหบูชานี้ ถือเป็นวันคล้าย วันที่พระพุทธเจ้า ทรงแสดงปฐมเทศนา หรือ เทศนาครั้งแรก ที่มีชื่อว่า “ธัมมจัก กัปป วัตตนสูตร” ซึ่งแปลว่า “พระสูตร ของการหมุนวงล้อ แห่งพระธรรม ให้ดำเนินไป” โดยเป็นการแสดง พระธรรมเทศนาครั้งแรก เพื่อโปรด ปัญจวัคคีย์ทั้ง ๕ ได้แก่ โกณฑัญญะ วัปปะ ภัททิยะ มหานามะ และอัสสชิ โดยทรงแสดง เทศนานี้ ที่ป่าอิสิป ตน มฤคทายวัน แขวงเมืองพาราณสี ในป...

ประโยชน์ของการเจริญสมาธิ นัยที่หนึ่ง : เห็นความไม่เที่ยงของอายตนิกธรรม ภิกษุ ท. ! เธอทั้งหลายจงเจริญสมาธิเถิด. ภิกษุ ท. ! เมื่อภิกษุมีจิตเป็นสมาธิแล้ว (ธรรมลักษณะ) ย่อมปรากฏตามที่เป็นจริง. ภิกษุ ท. ! อะไรเล่า จะปรากฏตามที่เป็นจริง? จักษุ จะปรากฏตามที่เป็นจริงว่า เป็น อนิจจัง ดังนี้; รูปทั้งหลาย จะปรากฏตามที่เป็นจริงว่า เป็น อนิจจัง ดังนี้; จักขุวิญญาณ จะปรากฏตามที่เป็นจริงว่า เป็น อนิจจัง ดังนี้; จักขุสัมผัส จะปรากฏตามที่เป็นจริงว่า เป็น อนิจจัง ดังนี้; เวทนา อันเกิดขึ้นเพราะจักขุสัมผัสเป็นปัจจัย เป็นสุขก็ดี เป็นทุกข์ก็ดี เป็นอทุกขมสุขก็ดี ย่อมปรากฏตามที่เป็นจริงว่า เป็น อนิจจัง ดังนี้. (ในกรณีแห่งหมวด โสตะ ฆานะ ชิวหา กายะ และ มนะ ก็มีข้อความที่ตรัสไว้อย่างเดียวกัน). ภิกษุ ท. ! เธอทั้งหลายจงเจริญสมาธิเถิด. เมื่อภิกษุมีจิตเป็นสมาธิแล้ว (ธรรมลักษณะ) ย่อมปรากฏตามที่เป็นจริง. - สฬา. สํ. ๑๘/๑๘๑/๒๔๙. นัยที่สอง : เห็นความเกิดดับของเบญจขันธ์ ภิกษุ ท. ! เธอทั้งหลาย จงเจริญสมาธิเถิด. ภิกษุ ท. ! ภิกษุผู้มีจิตเป็นสมาธิแล้ว ย่อมรู้ชัดตามที่เป็นจ...

ค้นหาบล็อกนี้

ธรรมะเตือนสติ